Help > Tutorials > Zoeken op metadata
Zoeken op metadata
(Met dank aan: Nicoline van der Sijs)
Voor de volgende tutorial verkennen we de mogelijkheden om te zoeken op metadata. Voordat je deze kennis gaat toepassen op een eigen onderzoeksopdracht, houdt rekening met het feit dat veel van de collecties die meegenomen zijn in Nederlab niet alle metadata gespecificeerd hebben. Van veel publicaties zijn bijvoorbeeld dateringen niet exact bekend, vaak is ook de schrijver onbekend. Voor de documenten waar deze data wel aanwezig is, valt er daarentegen goed te zoeken met de aanwezige criteria.
Stap 1
Voor deze eerste stap zoeken we op titelgegevens. Ga naar ‘Zoeken’ en vervolgens naar ‘Zoeken in titelgegevens’. Laten we onze doelselectie verkleinen door een koepeltitel te kiezen, zoals het tijdschrift De Gids (collectie DBNL). Typ dit in het juiste vakje en selecteer ‘De Gids (1837-)’ uit het drop-down menu. Ga nu naar ‘Zoeken in auteursgegevens’. Deze collectie heeft geslachtsspecificaties. Zeg dat we geïnteresseerd zijn in geschreven stukken van de hand van vrouwen. Vink het bijbehorende vakje aan. De verwachting zou zijn dat het aantal vrouwelijke auteurs aanzienlijk gestegen zou zijn sinds de feministische golf uit de jaren 60. Laten we onze zoekopdracht daarom beperken tot vlak voor de Tweede Wereldoorlog om te zien wat ze daarvoor schreven. Ga terug naar ‘Zoeken in titelgegevens’ en voer ‘1837’ en ‘1944’ aan als respectievelijk beginjaar en eindjaar.
*Om een onderzoeksvraag te beantwoorden als deze zijn er ongetwijfeld betere koepeltitels te vinden in de DBNL collectie, maar voor nu is De Gids een tijdschrift die qua metadata aan de eisen voldoet en dient daarom prima als voorbeeld.
Stap 2
Nu we onze zoekvraag deels hebben gespecificeerd, moeten we bedenken wat we willen weten van deze vrouwen die ons binnen deze periode in De Gids 409 documenten als resultaten hebben opgeleverd. Laten we kijken wat ze te zeggen hebben over vrouwen zelf. Bij ‘Visueel overzicht’ komen we erachter dat deze resultaten zowel fictie als non-fictie bevatten. Voor de huidige zoekopdracht is fictie niet heel geschikt. Vink aan de zijkant non-fictie en periodieken aan om de fictie buiten te sluiten.
Nu hebben we nog een zoekopdracht in de tekst nodig. Ga naar ‘Zoeken in tekst’ en dan ‘Geavanceerd zoeken’. Laten we beginnen met zoeken op het lemma ‘vrouw’. Als je wil zou je het hierbij al kunnen laten, maar laten we proberen of we hier nog iets meer aan toe kunnen voegen. Op de meest simpele manier, laten we kijken welke adjectieven voorkomen bij het zelfstandig naamwoord ‘vrouw’. Voeg een blokje toe vóór het lemma vrouw door op het plusje links naast het blok te klikken. Selecteer hier ‘woordsoort’ en vervolgens ‘ADJ’. Doe hetzelfde voor de andere kant om eventuele archaïsche formuleringen te vangen. Nu hebben we dit:
De query is bijna af. Op het moment werkt ons plan nog niet echt. Nu vangen we alleen hits met zowel een adjectief voor als na het woord ‘vrouw’. We moeten de onderzoeksportaal laten weten dat deze adjectieven optioneel zijn. Hiervoor kunnen we de code onder de blokjes handmatig gaan bewerken. Plaats je cursor vlak na het eerste adjectief blokje in de code, en voeg toe ‘{0,2}’. Dit betekent dat we van deze adjectieven een hoeveelheid verwachten met 0 als minimum en 2 als maximum. Doe hetzelfde voor het tweede adjectief blokje, maar dan {0,1}. De query zou er dan als volgt moeten uitzien:
Klik op ‘zoek’.
Stap 3
Sorteer de resultaten bij het tabblad ‘Groeperingen’ op lemma om te zien welke adjectieven het meest gebruikt worden. De verreweg meest voorkomende adjectieven zijn ‘jong’ en ‘oud’, maar hoe betrouwbaar zijn deze resultaten werkelijk als het totaal slechts 409 hits betreft? Misschien krijgen we meer resultaten als we de koepeltitel loslaten. Ga naar ‘Zoeken in titelgegevens’ en verwijder de koepeltitel uit de zoekcriteria. Verbreed de publicatieperiode naar 1700-1944. Zoek opnieuw en herhaal de actie bij ‘Groeperingen’. Dat zou er nu uit moeten zien als volgt:
